قبل از هر چیز بهتر است معنای واژه بیو(BIO) یا زیستی برای دوستان باز شود و تفاوت این نهاده ها با نهاده های ارگانیک و شیمیایی مشخص شود. واژه زیست از زندگی کردن زنده بودن و حیات میاید. کود زیستی (بیولوژیک) یعنی کود زنده شامل یک گونه خاص از باکتری های مفید خاکزی هستند و همچنین قارچ کش بیولوژیک یعنی قارچ کش زنده یعنی در این نهاده ها عوامل زنده عوامل زندگی کننده وجود دارد.

در کود یا قارچ کش یا حشره کش زیستی انچه موثر است یک عامل حی و زنده است نه عناصر شیمیایی نه مواد آلی و ارگانیک نه هورمون نه آنزیم.

بهتراست برای مشخص شدن دقیق این تفاوت ها چند مثال زده شود:

در بحث کنترل:

حشره بالتوری یا کفشدوزک ها، افت کش بیولوژیک هستند بنابراین اگر بتوان انها را تولید کرد و با کمیت خاص فروخت اسمش افت کش بیولوژیک بالتوری خواهد شد. اما عصاره سیر و تنباکو، مواد طبیعی هستند که از خود سیر و تنباکو گرفته میشود و بنابراین افت کش ارگانیک خواهد بود. کنفیدور نیز ماده شیمیایی و افت کشی شیمیایی است.

در بحث تغذیه:

کرمی که کودحیوانی و بقایای گیاهی را تغذیه میکند و ورمی کمپوست درست میکند خود یک موجود زندست پس میتواند یک عامل بیولوژیک باشد اما کود ورمی یک کود ارگانیک است. و کود اوره که توسط فرایندهای شیمیایی تولید میشود یک کود شیمیایی است

حال بهتر میتوان فهمید کودهای بیولوژیک چیست؟

به صورت خیلی کلی کود بیولوژیک یا کود زیستی به موجوداتی زنده گفته میشود که خاک را حاصل خیز کرده و مواد غذایی نامحلول در خاک را قابل جذب کرده یا از شکلی به شکل دیگر تبدیل کنند همچنین عناصر غیر قابل جذب در هوا و آب را تبدیل به ترکیبات مغذی کنند .این موجودات میتوانند مثل بعضی کرم ها با چشم دیده شوند یا مثل بعضی میکرب ها و باکتری ها با چشم دیده نشوند.

پس کود بیولوژیک یک عامل زنده است که به تعداد کافی بتواند وارد خاک و زمین کشاورزی شود و‌ادامه فعالیت دهد و دچار مرگ و میر نشود و عملکرد تعریفی که بیان شد را داشته باشد.

امروزه در تعریف کودهای بیولوژیک اکثرا و عموما موجوداتی که با چشم‌غیر مسلح نمی شوند یعنی میکروارگانیسم های خاکزی (باکتری های مفید) باکتری ها و قارچ ها هدف گرفته شده است.

حال ممکن است این سوال پیش آید که در همه کودهای آلی مثل کمپوست ها و حتی کود حیوانی این باکتری ها وجود دارند، پس آیا می توان گفت که این کودها نیز کود بیولوژیک هستند؟

جواب خیر است. همانطور که تعریف شد تعداد کافی و ادامه فعالیت و چرخه مفید حیاتی شرط تعریف است و حال اول باید این سوال را جواب داد به چه تعداد؟

طبق تعاریف و استانداردهای موسسه خاک و آب کشور اگر جمعیت باکتری های مفید (از یک خانواده خاص) در یک کود آلی از مرز ده میلیون در هر سی سی برای کودهای مایع، و  پانزده میلیون در هر گرم برای کودهای جامد گذشت آن کود را کود بیولوژیک یا زیستی نامید.

این جمعیت میکربی بالا اگر از گونه های مفید خاکزی و مقاوم به شرایط محیطی منطقه مانند شوری٬ ph ٬ دما و رطوبت باشد با ورود به خاک فعالیت های زیستی و چرخه حیاتی مفید خود را شروع می کند و اگر مواد آلی خاک کم نباشد زادو ولد می کند و تکثیر هم میشود.

سموم و قارچ کش های زیستی:

استفاده از میکرو ارگانیسم های مفید یکی از بهترین و معقولترین روش ها جهت جایگزینی با سموم شیمیایی می باشد. برخی باکتری ها به دلیل توانایی در تولید ترکیباتی با خواص ضد میکروبی مانند لیپو پپتید های ضد قارچی و انواعی از آنتی بیوتیک ها، فالیت هایی علیه عوامل بیماری زای گیاهی مانند انواع قارچ های بیماریزای گیاهی از خود نشان می دهند. تولید آنتی بیوتیک به وسیله سویه های باسیلوس به خصوص باسیلوس متیلوترفیکوس می تواند نقش کلیدی در سرکوب بیماری های گیاهی ایفا کنند زیرا این آنتی بیوتیک ها دارای مزایایی نسبت به سایر آفت کش ها از جمله سمیت کم، تجزیه زیستی بالا و خصوصیات مساعد و سازگار با محیط زیست می باشد.

توانایی تشکیل اسپور به وسیله این باکتری نیز آن را به عنوان یکی از بهترین کاندیدا برای توسعه تولید آفت کش های زیستی کارامد از نظر نقطه نظر تکنولوژی ساخته است زیرا اسپورهای باسیلوس سطح بالایی از مقاومت به استرس های محیطی از جمله شوری، خشکی، تغییرات pH و تابش خورشید و اشعه UV را از خود نشان داده است.

افزایش استفاده از مواد شیمیایی در قرن بیستم، راه حل های موثری در کشاورزی ارائه داده است و استفاده از انواع قارچ کش های شیمیایی از ابزارهای مورد استفاده جهت کاهش شدت بیماری گیاهی بودهن است. اما با توجه به آنکه استفاده بیش از حد از مواد شیمیایی در کشاورزی سبب آلودگی محیط زیست می گردد و همچنین وامل بیماریزای گیاهی نیز به سرعت و با حرکت رو به گسترشی نسبت به آفت کش های شیمیایی مقاومت حاصل می نمایند و با توجه به قیمت گران آفت کش ها و تجمع یافتن آن ها در گیاهان یا خاک و اثرات مضری که بر روی انسان دارند، تحقیقات گسترده ای جهت جایگزینی این روش با روش های جدیدتر به منظور مبارزه با عوامل بیماریزای مقاوم به قارچ کش های در سراسر دنیا انجام شده است. در این بین استفاده از میکروارگانیسم های مفید یکی از بهترین و معقول ترین روش ها می باشد.

با توجه به اینکه استفاده بیش از حد از مواد شیمیایی در کشاورزی، سبب آلودگی محیط زیست می‌گردد و همچنین عوامل بیماریزای گیاهی نیز به سرعت و با حرکت رو به گسترشی  نسبت به آفت‌کش های شیمیایی مقاومت حاصل می نمایند و نیز با توجه به قیمت گران آفت‌کش ها و تجمع یافتن آن‌ها در گیاهان یا خاک و اثرات مضری که بر روی انسان دارند، تحقیقات گسترده ای جهت جایگزینی این روش با روش‌های جدیدتر به منظور مبارزه با عوامل بیماریزای مقاوم به قارچ کش ها در سراسر دنیا انجام می‌شود. یک راه حل اساسی استفاده از فعالیت و عملکرد میکروارگانیسم ها است

کنترل بیولوژیک علاوه بر کاهش اثرات مصرف آفت‌کش ها در دراز مدت باعث ایجاد تعادل بین عوامل زیان آور گیاهی و دشمنان طبیعی آن‌ها می‌شود، در این راستا از باکتری‌ها و قارچ‌های آنتاگونیست در سطح وسیعی برای کنترل بیماری‌های گیاهی استفاده می‌شود

منظور از کنترل بیولوژیک در پاتولوژی گیاهی، استفاده از آنتاگونیست‌های میکروبی به منظور سرکوب بیماری‌های گیاهی می‌باشد.